An Bhuiríos go Tigh na hInse, Gráig na Manach (H-K) – Gaelige

Is baile Seoirseach taitneamhach eibhir é an Bhuiríos atá lán le hoidhreacht, neadaithe i ngleann torthúil na Bearú.

Tógadh an Bhuiríos Uachtair den chuid is mó ag muintir Mhic Mhurchadha Chaomhánaigh a rianaíonn a sinsearacht go díreach chuig Diarmuid Mac Murchadha, Rí Laighean. Tréithrítear í ag roinnt foirgnimh eibhir ón naoú haois déag a thugann an buafhocal ‘Baile Eibhir’ don bhaile. Lárnach sa chuid sin is ea an lóiste agus an geata chuig Teach na Buiríse, ‘Teach Mór’ atá uathúil d’Éirinn. Tá an chlann lonnaithe ar an suíomh céanna ón 15ú haois: roghnaíodh go cúramach ag an mBuiríos é i lár na Staighrí Dubha ar thalamh ard in aice na bpríomhbhealaí cumarsáide. Tá turais de Theach na Buiríse ar fáil ar laethanta áirithe – féach an suíomh gréasáin le haghaidh sonraí www.borrishouse.com

Bhí rath ar an mbaile sna 1800í toisc gur fhorbair Arthur Mac Murchadha Caomhánach, an tiarna talún ag an am, muileann sábhadóireachta agus tionscal déanta lása – bhí cáil ar Lása na Buiríse gan mhoill as a chuid patrúin áille chasta agus bhí sé mar ghné de thithe maorga chomh fada i gcéin is an Rúis. Chuir sé tús le tógáil an tarbhealaigh mhórthaibhsigh 16-áirse, suite ag bun an bhaile, a d’iompair Cuideachta Mhór-Bhóithre Iarainn an Deiscirt agus an Iarthair, atá imithe in éag ó shin, idir Muine Bheag agus an Phailís Thoir i gContae Loch Garman. Gné thaitneamhach den bhaile ná Séipéal an Chroí Ró-Naofa, a tógadh in 1820 agus aghaidh eibhir air, maisithe le haolchloch, ina bhfuil doras sa stíl Rómhánúil.

Ligeann an chuid seo den tsiúlóid don chuairteoir radharcra réidh na Bearú, an dara habhainnchóras is faide in Éirinn, lena fánaí tarraingteacha le crainn ar gach taobh agus lena hoidhreacht canála.

H-I: Siúil in éadan na mala amach ón mBuiríos ar an bpríomhbhóthar R702 i dtreo an Droichid Nua. Tá Teach stairiúil na Buiríse, ionad Mhic Mhurchadha Chaomhánaigh, ríthe áitiúla Laighean tráth, ar thaobh do láimhe clé.
Téigh thar phríomhbhóthar chuig Muine Bheag ar thaobh do láimhe deise agus tóg an chéad chlé eile le fána i dtreo Dhroichead Bhaile Thaidhg Léith. Lean an bóthar gnóthach seo go cúramach, cas ar chlé díreach roimh an droichead agus téigh síos go rite chuig carrchlós beag agus cé cois abhann.

I-J: Ó Dhroichead Bhaile Thaidhg Léith, coinnigh ar chlé agus lean an cosán leathan tarraingthe síos an abhainn leis an mBearú ar thaobh do láimhe deise. Gabhtar thar chora, canáil agus loc na Buiríse – ceann den iomaí seach-chonair atá ar an abhainn chun ligean do bháid uiscí carraigeacha éadomhain a sheachaint. Beagán níos faide anonn, brostaíonn Abhainn an tSléibhe isteach ó thaobh na láimhe clé agus níos déanaí téann tú thar Loc Bhaile an Gharráin. Go luath ina dhiaidh sin, fógraíonn búir an easa go bhfuil tú ag teacht ar chora agus loc taibhseach Chlais Ghainimh, láthair mhóréilimh picnice agus áilleachta. Ag Clais Ghainimh, b’fhéidir go mbeidh tú ag iarraidh dul ar mhalairt slí agus an tsiúlóid lúbtha a bhfuil cuaillí eolais air trí Fhoraois Chlais Ghainimh agus feadh na Bearú a leanúint.

J-K: Coinnigh ort ar an gcosán tarraingthe ó Chlais Ghainimh. Tá fothrach Chaisleán Clohastia ar an taobh deas, ceann den iomaí caisleán Normannach a tógadh chun loingseoireacht agus trasnú na Bearú a rialú. Nuair a shroicheann tú Loc Bhaile Uí Chianáin, coinnigh ort ag leanúint na saighead buí agus ag déanamh neamhairde de na siúlóidí áitiúla lúbtha a chasann ar chlé ansin. Éiríonn na gleannta faoi chrainnníos crochta ar an gcéad stráice eile agus i ndiaidh lúb mór deiridh, is féidir bailte stairiúla Tigh na hInse agus Gráig na Manach a fheiceáil, le báirsí feistithe ar chéanna eibhir agus seantithe mórthaibhseacha stórais. Dóibh siúd a bhfuil am le spáráil acu, tá siúlóid iontach 8km ón áit sin go suíomh eaglasta 7ú haois Tigh Moling feadh chosán tarraingthe na Bearú.

Prionsabail Ná Fág Rian

• Déan plean roimh ré agus ullmhaigh
• Bí cásmhar le daoine eile
• Léirigh meas ar ainmhithe agus ar fhiabheatha
• Taisteal agus campáil ar thalamh láidir
• Ná tóg aon rud ón áit
• Faigh réidh le bruscar i gceart
• Íoslaghdaigh tionchar na tine

Tá sé an-éasca eitic “Ná Fág Rian” a chleachtadh. Bíodh sé deacair do dhaoine eile tú a fheiceáil agus a chloisteáil agus ná fág rian de do chuairt.

Le haghaidh tuilleadh eolais ar Chontae Cheatharlach, tabhair cuairt ar aip Carlow Tours atá ar fáil saor in aisce ó Aipmhargadh Google nó logáil isteach ar www.carlowtourism.com